Του Γιώργου Δρόσου
Στο φαντασιακό του Νεοέλληνα η λέξη Βυζάντιο παραπέμπει στο σκοταδισμό και την
οπισθοδρόμηση, ταυτίζεται δε συχνά με το Μεσαίωνα της Δύσης και την Ιερά Εξέταση.Ακόμη και σύγχρονοι δυτικοφρενείς διανοούμενοι μάς προτρέπουν να μην πιθηκίζουμε το Βυζάντιο και να κάνουμε τη δική μας Αναγέννηση,για να κόψουμε δρόμο,ώστε να εκσυγχρονιστούμε.Εξάλλου με ύφος χιλίων καρδιναλίων αποφαίνονται πως η Βυζαντινή Αυτοκρατορία ήταν θεοκρατική ,χωρίς όμως να προσκομίζουν επαρκή αποδεικτικά στοιχεία για του λόγου το αληθές.Τους αρκεί η άκριτη αναπαραγωγή των διαπιστώσεων του Βολταίρου και του Γίββωνα.Χρόνια τώρα όποιος μιλάει για το Βυζάντιο και το πάντρεμα Ελληνισμού και Χριστιανισμού είναι αντιδραστικός και φορέας σκοταδιστικών αντιλήψεων.Διακηρυγμένος στόχος της εκσυγχρονιστικής άκρας Δεξιάς και της δίδυμης γκλαμουράτης ψευτοαριστεράς:η αποκοπή του σύγχρονου Ελληνισμού από οτιδήποτε Βυζαντινό και διακαής πόθος να αποδειχθεί ότι,αφού δεν είμαστε παιδιά του Κων/νου Παλαιολόγου ,δεν έχουμε κανένα λόγο να επικαλούμαστε το λαμπρό παρελθόν μας,είτε το μεσαιωνικό είτε το αρχαίο ελληνικό.
Η Δύση λοιπόν θα μας απαλλάξει από την εμμονή μας στη βυζαντινή παράδοση,που αποτέλεσε τη σωσίβια λέμβο στα χρόνια της Τουρκοκρατίας.Η Δύση είναι μονόδρομος και η μόνη ελπίδα για την επιβίωσή μας,διατείνονται οι αλαλάζοντες οπαδοί του Νεωτερικού δρόμου,ίδιοι και απαράλλακτοι με την άλλη όψη του νομίσματος της Υποταγής: τους θιασώτες του ανατολικού δεσποτισμού. Ο Γιώργος Καραμπελιάς με το βιβλίο του «1204 και η διαμόρφωση του νεώτερου Ελληνισμού» διαλύοντας τους κατεστημένους μύθους της ιστορίας ,έτσι όπως διδάσκεται και προσλαμβάνεται σήμερα, με την απαρομοίαστη αναλυτική του ικανότητα εκθέτει τους λόγους που οδήγησαν στην άλωση του 1204 και ανατέμνει τη βυζαντινή,ιδίως δε την υστεροβυζαντινή περίοδο,εποχή κατά την οποία ο Ελληνισμός περικυκλωμένος από εχθρούς θα αναπτύξει εντονότερη εθνική συνείδηση. Το 1204,γράφει ο συγγραφέας, είναι ένα γεγονός αποφασιστικότερης σημασίας και απ΄αυτή την άλωση του 1453.Δηλαδή,αν ερμηνεύω σωστά,οι καλοί Δυτικοί φταίνε εν πολλοίς για τη διάλυση του Βυζαντίου,αφού επιδιδόμενοι σ΄έναν πρωτοφανή αγώνα για το πρωτείο στην οικονομική απομύζηση και στην εγκαθίδρυση ενός στυγνού αποικιοκρατικού καθεστώτος μας άλλαξαν τα φώτα,για να μας ξαναφωτίσουν μερικούς αιώνες αργότερα!!!
Ο συγγραφέας θεωρεί το 1204 ως ορόσημο για το νεώτερο ελληνισμό και αναδεικνύει το πολιτικό,οικονομικό,ιδεολογικό και θρησκευτικό υπόβαθρο της περιόδου αυτής.Εξόχως πολιτική η σκέψη του παρουσιάζει το δίλημμα Ανατολή ή Δύση που απασχολούσε τους Έλληνες της προαλωσιακής περιόδου και εξελίχτηκε σε διχασμό ο οποίος σαν μια εκδίκηση της Ιστορίας επαναλαμβάνεται σήμερα κάτω από διαφορετικούς όρους,αλλά το διακύβευμα είναι το ίδιο.
Και αφού προηγουμένως μιλήσαμε για μύθους,ας σταθούμε στα ακόλουθα που αξίζουν σχολιασμό:Στο Βυζάντιο οι γυναίκες στελεχώνουν τα νοσοκομεία ως γιατροί,πολύ πριν από τη Δύση που τις αντιμετωπίζει ως res.Μερικές από αυτές θα ξεχωρίσουν στην πολιτική ζωή,όπως η Θεοδώρα που επηρεάζει τον Ιουστινιανό στη θέσπιση ευνοϊκών νόμων για τις γυναίκες,η Άννα Κομνηνή,η Ειρήνη Χούμναινα Παλαιολογίνα,η Ειρήνη Καντακουζηνού.Στην Κωνσταντινούπολη ιδρύεται το πρώτο πανεπιστήμιο στην Ευρώπη,το περιώνυμο Πανδιδακτήριο,από το οποίο διαμορφώνεται μια τάξη λογίων, που ενδιατρίβει με τις επιστήμες και διακρίνεται από τους κληρικούς.Στην Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ακόμη διαχωρίζεται η πολιτική από την θρησκευτική εξουσία σε αντίθεση με τον παποκαισαρισμό της Καθολικής εκκλησίας.Όσον αφορά τη βυζαντινή ζωγραφική τονίζεται η επίδραση της στη Δύση μέσω του Ελ Γκρέκο και των άλλων έλληνων ζωγράφων.
Ο μύθος της οικονομικής καθυστέρησης που προκάλεσε την πτώση της αυτοκρατορίας απασχολεί τον συγγραφέα,ο οποίος απορρίπτει τον τεχνολογικό επικαθορισμό που ερμηνεύει τα οικονομικά και κοινωνικά γεγονότα.Στο Βυζάντιο οι πάροικοι είναι λιγότερο παραγωγικοί από ό,τι στη Δύση,αφού εξαρτώνται λιγότερο από τους Δυνατούς και δεν πιέζονται για υψηλές αποδόσεις.Ως εκ τούτου, λόγω της έλλειψης μιας ισχυρής αστικής τάξης και της απουσίας εποικοδομητικού μίσους σε συνδυασμό με τη ληστρική εκμετάλλευση των Λατίνων που συνεργάζονται αγαστά με τους Τούρκους ο Βυζαντινός ελληνισμός θα συνθλιβεί,διότι δεν θα επενδύσει το ηθικό και διανοητικό περίσσευμά του στο χρήμα,αλλά στο πνεύμα.Οι εμπορικές και οικονομικές συμφωνίες των Τούρκων με τη Βενετία και τη Γένοβα δεν ενδιαφέρουν τους ιστορικούς νέας κοπής ,αφού η σωτηρία βρίσκεται στη Δύση.Το αποτέλεσμα όμως είναι η άλωση του 1204 από τους Φράγκους,που για τους ιστορικούς αυτούς είναι μια ευκαιρία για συνεπαφή και αλληλογνωριμία.Ο βιασμός της Πόλης ή η «συνεπαφή και η αλληλογνωριμία» εξωραΐζεται και η μεταφορά δια της «απαλλοτρίωσης»έργων στην Εσπερία επιτρέπει στο δυτικό κόσμο να εκτιμήσει την αξία της βυζαντινής τέχνης.Σφάξε με ,Αγά μου ,να αγιάσω!!!
Ευεξήγητη επομένως και η λατρεία των νεωτέρων για οτιδήποτε δυτικό,αφού αυτό έχει ταυτιστεί με την πρόοδο και τον εκσυγχρονισμό σε αντίθεση με την καθ’ημάς Ανατολή,που πρέπει, σώνει και καλά,να είναι συντηρητική και οπισθοδρομική .Δυστυχώς, το παρελθόν μας πρέπει να είναι εκσυγχρονιστικό και όσο δεν είναι τόσο το χειρότερο γι’ αυτό.Θα το κόψουμε και θα το ράψουμε στα δικά μας μέτρα,έτσι ώστε να μη θυμίζει τίποτε από το θεοκρατικό Βυζάντιο ασχέτως του τι διατείνονται οι σημαντικότεροι ιστορικοί από τον Σβορώνο έως τον Παπαρρηγόπουλο.
Είναι παρήγορο ότι τον τελευταίο καιρό συγγραφείς προερχόμενοι από το χώρο της Αριστεράς,όπως ο κ.Καραμπελιάς, μελετούν το Βυζάντιο,δεδομένης της προκατάληψης με την οποία έχει αντιμετωπιστεί η Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία..Θετικό είναι και το ότι
ένας μη ειδικός μπαίνει στα χωράφια μιας άλλης επιστήμης,από αυτήν που υπηρετεί χωρίς να επαναλαμβάνει τετριμμένες διαπιστώσεις,αλλά παρουσιάζοντας νέα δεδομένα,σε αντίθεση με τους ανιστόρητους ιστορικούς που θεραπεύουν την ιστορία μέσω του ροκανίσματος των ευρωπαϊκών προγραμμάτων.Πόσο μάλλον όταν στα πανεπιστημιακά τμήματα των Βυζαντινών σπουδών, και όχι μόνο, λείπουν τα ρηξικέλευθα πνεύματα και τα εγνωσμένης αξίας συγγράμματα που να προάγουν την επιστημονική σκέψη και γνώση.Είναι λοιπόν ευκαιρία με αφορμή το βιβλίο αυτό να γίνει μια γόνιμη συζήτηση χωρίς να πέφτουμε στην Σκύλλα της προοδοπληξίας,αλλά και στη Χάρυβδη της προγονολατρίας απαλλασσόμενοι ταυτόχρονα από τον παραμορφωτικό φακό της Δύσης που θολώνει την κρίση μας.
Η ομιλία μου στην παρουσίαση του βιβλίου "1204 και η διαμόρφωση του νεώτερου Ελληνισμού",του Γιώργου Καραμπελιά.Σύρος,Απρίλιος 2007
Στο φαντασιακό του Νεοέλληνα η λέξη Βυζάντιο παραπέμπει στο σκοταδισμό και την
οπισθοδρόμηση, ταυτίζεται δε συχνά με το Μεσαίωνα της Δύσης και την Ιερά Εξέταση.Ακόμη και σύγχρονοι δυτικοφρενείς διανοούμενοι μάς προτρέπουν να μην πιθηκίζουμε το Βυζάντιο και να κάνουμε τη δική μας Αναγέννηση,για να κόψουμε δρόμο,ώστε να εκσυγχρονιστούμε.Εξάλλου με ύφος χιλίων καρδιναλίων αποφαίνονται πως η Βυζαντινή Αυτοκρατορία ήταν θεοκρατική ,χωρίς όμως να προσκομίζουν επαρκή αποδεικτικά στοιχεία για του λόγου το αληθές.Τους αρκεί η άκριτη αναπαραγωγή των διαπιστώσεων του Βολταίρου και του Γίββωνα.Χρόνια τώρα όποιος μιλάει για το Βυζάντιο και το πάντρεμα Ελληνισμού και Χριστιανισμού είναι αντιδραστικός και φορέας σκοταδιστικών αντιλήψεων.Διακηρυγμένος στόχος της εκσυγχρονιστικής άκρας Δεξιάς και της δίδυμης γκλαμουράτης ψευτοαριστεράς:η αποκοπή του σύγχρονου Ελληνισμού από οτιδήποτε Βυζαντινό και διακαής πόθος να αποδειχθεί ότι,αφού δεν είμαστε παιδιά του Κων/νου Παλαιολόγου ,δεν έχουμε κανένα λόγο να επικαλούμαστε το λαμπρό παρελθόν μας,είτε το μεσαιωνικό είτε το αρχαίο ελληνικό.
Η Δύση λοιπόν θα μας απαλλάξει από την εμμονή μας στη βυζαντινή παράδοση,που αποτέλεσε τη σωσίβια λέμβο στα χρόνια της Τουρκοκρατίας.Η Δύση είναι μονόδρομος και η μόνη ελπίδα για την επιβίωσή μας,διατείνονται οι αλαλάζοντες οπαδοί του Νεωτερικού δρόμου,ίδιοι και απαράλλακτοι με την άλλη όψη του νομίσματος της Υποταγής: τους θιασώτες του ανατολικού δεσποτισμού. Ο Γιώργος Καραμπελιάς με το βιβλίο του «1204 και η διαμόρφωση του νεώτερου Ελληνισμού» διαλύοντας τους κατεστημένους μύθους της ιστορίας ,έτσι όπως διδάσκεται και προσλαμβάνεται σήμερα, με την απαρομοίαστη αναλυτική του ικανότητα εκθέτει τους λόγους που οδήγησαν στην άλωση του 1204 και ανατέμνει τη βυζαντινή,ιδίως δε την υστεροβυζαντινή περίοδο,εποχή κατά την οποία ο Ελληνισμός περικυκλωμένος από εχθρούς θα αναπτύξει εντονότερη εθνική συνείδηση. Το 1204,γράφει ο συγγραφέας, είναι ένα γεγονός αποφασιστικότερης σημασίας και απ΄αυτή την άλωση του 1453.Δηλαδή,αν ερμηνεύω σωστά,οι καλοί Δυτικοί φταίνε εν πολλοίς για τη διάλυση του Βυζαντίου,αφού επιδιδόμενοι σ΄έναν πρωτοφανή αγώνα για το πρωτείο στην οικονομική απομύζηση και στην εγκαθίδρυση ενός στυγνού αποικιοκρατικού καθεστώτος μας άλλαξαν τα φώτα,για να μας ξαναφωτίσουν μερικούς αιώνες αργότερα!!!
Ο συγγραφέας θεωρεί το 1204 ως ορόσημο για το νεώτερο ελληνισμό και αναδεικνύει το πολιτικό,οικονομικό,ιδεολογικό και θρησκευτικό υπόβαθρο της περιόδου αυτής.Εξόχως πολιτική η σκέψη του παρουσιάζει το δίλημμα Ανατολή ή Δύση που απασχολούσε τους Έλληνες της προαλωσιακής περιόδου και εξελίχτηκε σε διχασμό ο οποίος σαν μια εκδίκηση της Ιστορίας επαναλαμβάνεται σήμερα κάτω από διαφορετικούς όρους,αλλά το διακύβευμα είναι το ίδιο.
Και αφού προηγουμένως μιλήσαμε για μύθους,ας σταθούμε στα ακόλουθα που αξίζουν σχολιασμό:Στο Βυζάντιο οι γυναίκες στελεχώνουν τα νοσοκομεία ως γιατροί,πολύ πριν από τη Δύση που τις αντιμετωπίζει ως res.Μερικές από αυτές θα ξεχωρίσουν στην πολιτική ζωή,όπως η Θεοδώρα που επηρεάζει τον Ιουστινιανό στη θέσπιση ευνοϊκών νόμων για τις γυναίκες,η Άννα Κομνηνή,η Ειρήνη Χούμναινα Παλαιολογίνα,η Ειρήνη Καντακουζηνού.Στην Κωνσταντινούπολη ιδρύεται το πρώτο πανεπιστήμιο στην Ευρώπη,το περιώνυμο Πανδιδακτήριο,από το οποίο διαμορφώνεται μια τάξη λογίων, που ενδιατρίβει με τις επιστήμες και διακρίνεται από τους κληρικούς.Στην Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ακόμη διαχωρίζεται η πολιτική από την θρησκευτική εξουσία σε αντίθεση με τον παποκαισαρισμό της Καθολικής εκκλησίας.Όσον αφορά τη βυζαντινή ζωγραφική τονίζεται η επίδραση της στη Δύση μέσω του Ελ Γκρέκο και των άλλων έλληνων ζωγράφων.
Ο μύθος της οικονομικής καθυστέρησης που προκάλεσε την πτώση της αυτοκρατορίας απασχολεί τον συγγραφέα,ο οποίος απορρίπτει τον τεχνολογικό επικαθορισμό που ερμηνεύει τα οικονομικά και κοινωνικά γεγονότα.Στο Βυζάντιο οι πάροικοι είναι λιγότερο παραγωγικοί από ό,τι στη Δύση,αφού εξαρτώνται λιγότερο από τους Δυνατούς και δεν πιέζονται για υψηλές αποδόσεις.Ως εκ τούτου, λόγω της έλλειψης μιας ισχυρής αστικής τάξης και της απουσίας εποικοδομητικού μίσους σε συνδυασμό με τη ληστρική εκμετάλλευση των Λατίνων που συνεργάζονται αγαστά με τους Τούρκους ο Βυζαντινός ελληνισμός θα συνθλιβεί,διότι δεν θα επενδύσει το ηθικό και διανοητικό περίσσευμά του στο χρήμα,αλλά στο πνεύμα.Οι εμπορικές και οικονομικές συμφωνίες των Τούρκων με τη Βενετία και τη Γένοβα δεν ενδιαφέρουν τους ιστορικούς νέας κοπής ,αφού η σωτηρία βρίσκεται στη Δύση.Το αποτέλεσμα όμως είναι η άλωση του 1204 από τους Φράγκους,που για τους ιστορικούς αυτούς είναι μια ευκαιρία για συνεπαφή και αλληλογνωριμία.Ο βιασμός της Πόλης ή η «συνεπαφή και η αλληλογνωριμία» εξωραΐζεται και η μεταφορά δια της «απαλλοτρίωσης»έργων στην Εσπερία επιτρέπει στο δυτικό κόσμο να εκτιμήσει την αξία της βυζαντινής τέχνης.Σφάξε με ,Αγά μου ,να αγιάσω!!!
Ευεξήγητη επομένως και η λατρεία των νεωτέρων για οτιδήποτε δυτικό,αφού αυτό έχει ταυτιστεί με την πρόοδο και τον εκσυγχρονισμό σε αντίθεση με την καθ’ημάς Ανατολή,που πρέπει, σώνει και καλά,να είναι συντηρητική και οπισθοδρομική .Δυστυχώς, το παρελθόν μας πρέπει να είναι εκσυγχρονιστικό και όσο δεν είναι τόσο το χειρότερο γι’ αυτό.Θα το κόψουμε και θα το ράψουμε στα δικά μας μέτρα,έτσι ώστε να μη θυμίζει τίποτε από το θεοκρατικό Βυζάντιο ασχέτως του τι διατείνονται οι σημαντικότεροι ιστορικοί από τον Σβορώνο έως τον Παπαρρηγόπουλο.
Είναι παρήγορο ότι τον τελευταίο καιρό συγγραφείς προερχόμενοι από το χώρο της Αριστεράς,όπως ο κ.Καραμπελιάς, μελετούν το Βυζάντιο,δεδομένης της προκατάληψης με την οποία έχει αντιμετωπιστεί η Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία..Θετικό είναι και το ότι
ένας μη ειδικός μπαίνει στα χωράφια μιας άλλης επιστήμης,από αυτήν που υπηρετεί χωρίς να επαναλαμβάνει τετριμμένες διαπιστώσεις,αλλά παρουσιάζοντας νέα δεδομένα,σε αντίθεση με τους ανιστόρητους ιστορικούς που θεραπεύουν την ιστορία μέσω του ροκανίσματος των ευρωπαϊκών προγραμμάτων.Πόσο μάλλον όταν στα πανεπιστημιακά τμήματα των Βυζαντινών σπουδών, και όχι μόνο, λείπουν τα ρηξικέλευθα πνεύματα και τα εγνωσμένης αξίας συγγράμματα που να προάγουν την επιστημονική σκέψη και γνώση.Είναι λοιπόν ευκαιρία με αφορμή το βιβλίο αυτό να γίνει μια γόνιμη συζήτηση χωρίς να πέφτουμε στην Σκύλλα της προοδοπληξίας,αλλά και στη Χάρυβδη της προγονολατρίας απαλλασσόμενοι ταυτόχρονα από τον παραμορφωτικό φακό της Δύσης που θολώνει την κρίση μας.
Η ομιλία μου στην παρουσίαση του βιβλίου "1204 και η διαμόρφωση του νεώτερου Ελληνισμού",του Γιώργου Καραμπελιά.Σύρος,Απρίλιος 2007
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου