Αναδημοσίευση από την ιστοσελίδα www.antifono.gr
Του Άρη Ζεπάτου
( Αυτοείδωλον εγενόμην… του Θεόδωρου Ι. Ζιάκα )
Το τελευταίο βιβλίο του Θεοδώρου Ζιάκα «Αυτοείδωλον εγενόμην» είναι ένα σπουδαίο έργο εθνικής και ατομικής αυτογνωσίας. Οι στόχοι του είναι υψηλοί. Δεν ενδιαφέρεται να δώση κάποια απατηλά ιδεολογικά ναρκωτικά και να διεγείρη μια ψεύτικη αυτάρκεια και υπερηφάνεια. Ο Θ. Ζιάκας, δεν ενδιαφέρεται να γίνη ευχάριστος. Θέλει να δη καθαρά, για ποιο λόγο ο Έλλην άνθρωπος διαχρονικά συνδυάζει την ανάβασι στις πιο υψηλές κορυφές και την κατάβασι στην πιο ποταπή ευτέλεια, ώστε τελικά να γίνη δυνατή η θεραπεία των θανάσιμων αδυναμιών του και η πλήρης ανάδειξις των μεγάλων δυνατοτήτων του. Ο Θ. Ζιάκας είναι από εκείνους που δεν παραιτούνται. Μια χιλιετία πτώσεως και καταστροφών του Ελληνισμού δεν τον έχουν πείσει, ότι τα πάντα χάθηκαν. Δεν παραδέχεται σαν μόνιμη κατάσταση την ασημαντότητά μας. Πιστεύει στη δυνατότητα της ανακάμψεως μας και εργάζεται γι’ αυτό. Ο Θ. Ζιάκας διψά για την αλήθεια που θα υπηρετήση τον σύγχρονο αμήχανο και δυναστευόμενο άνθρωπο και με μεγάλη συστηματικότητα εξετάζει πολλά κεντρικά ζητήματα της πορείας του Ελληνισμού και του ανθρώπου, τα οποία δεν είναι δυνατόν να παρουσιαστούν σ’ αυτό το σημείωμα. Θα σκιαγραφήσω μόνον, ένα πολύ γενικό διάγραμμα των επαναστατικών συμπερασμάτων σχετικά με όλα τα ζητήματα της θεματολογίας του.
Ο Θ. Ζιάκας απομακρύνεται από τα πρότυπα ερεύνης, τα οποία διαπραγματεύονται την ιστορία ερήμην των ανθρώπων. Δεν είναι οι παραγωγικές δυνάμεις, οι παραγωγικές σχέσεις και οι κάθε είδους αντικειμενικές δομές, που κινούν την ιστορία. Αυτά είναι ανθρώπινα δημιουργήματα. Για τη δημιουργία ενός καινούργιου πολιτισμού απαιτείται η εμφάνισις ενός καινούργιου ανθρώπινου τύπου. Ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός είναι δημιούργημα του Έλληνος ανθρώπου, ο οποίος ανιχνεύεται στα Ομηρικά έπη αλλά και στην Ελληνική μυθολογία. Ο Έλλην άνθρωπος θεμελιώνει την ύπαρξή του πάνω στην ελευθερία. Ενώ έχει παράδοσι δεν αρκείται σ’ αυτήν. Θέλει το κάθε τι να το κατανοήσει με τον δικό του νου. Σ’ ένα κόσμο ο οποίος εδεσπόζετο από αυθαίρετες εξουσίες, οι οποίες είχαν οικειοποιηθεί το Θείον και είχαν συντρίψει τον άνθρωπο, ο Έλλην άνθρωπος εκδιπλώνει την ελευθερία του, προς όλες τις κατευθύνσεις. Στην εκθαμβωτική πορεία του ιδρύει την Επιστήμη και την Φιλοσοφία, θεμελιώνει πολιτείες ελεύθερων ανθρώπων, ερευνά τις σχέσεις και την εσωτερικότητα του ανθρώπου με απαράμιλλα έργα Λόγου. Στην πλαστική του αποτυπώνεται όλη η στοχαστικότης, η σωφροσύνη, η ισορροπία και η ομορφιά του Έλληνος ανθρώπου στο ξεκίνημά του. Σήμερα όλα αυτά θεωρούνται ως εξιδανικεύσεις αλλά οι πραγματικοί καρποί του Ελληνικού ξεκινήματος είναι αδιάσειστη απόδειξη, ότι ο αρχαίος Ελληνικός πολιτισμός δεν έγινε από ανθρώπους, οι οποίοι μας μοιάζουν. Όμως ο ατομικός τύπος ανθρώπου, ο οποίος εγκαινιάστηκε από τους Έλληνες, πολύ γρήγορα έπεσε σε μια μεγάλη κι’ αξεπέραστη κρίση. Ο άνθρωπος, ο οποίος είχε μάθει να στηρίζεται στον εαυτό του και στην κατανόησή του, έπεσε σε μια ολέθρια παγίδα. Ενόμισε ότι μπορεί να νομοθετήσει για τον εαυτό του τι είναι καλό και χρήσιμο, χωρίς τη βοήθεια των μεγάλων υποδειγμάτων, τα οποία μέχρι τότε τον ενέπνεαν. Δηλαδή ο αδύνατος, τρεπτός, περιορισμένος και ελαττωματικός άνθρωπος αυτοτοποθετήθηκε στη θέση του απολύτου. Ο άνθρωπος αναβίβασε τον εαυτό του σε βάθρο και τον λάτρεψε, ως εάν ήταν Θεός. Αυτοείδωλον εγενόμην και ιδού κείμαι γυμνός, όπως λέγει ο υμνωδός. Ο εαυτός του κάθε ανθρώπου είναι και ο Θεός του. Αυτό στην ουσία ήταν το συμπέρασμα του σχετικισμού, ο οποίος ήταν μια ολέθρια ελληνική εφεύρεση, η οποία επρόκειτο να ξετινάξει τους Έλληνες και τον πολιτισμό τους.
Σαν αποτέλεσμα της καθιερώσεως αυτού του πολιτιστικού κανόνος άρχισε ο πόλεμος όλων εναντίον όλων. Αναρίθμητοι άνθρωποι σκοτώθηκαν, εξανδραποδήθηκαν και απατήθηκαν. Η ελευθερία έγινε κενός τύπος για πάρα πολλούς ανθρώπους. Όταν εχάθη ο σεβασμός στον άλλο άνθρωπο, τότε ο άνθρωπος άλεθε ανελέητα τους άλλους ανθρώπους, δηλαδή τους κατέστρεφε σαν ατομικές οντότητες. Τα θεσμικά όργανα των ελεύθερων πολιτειών έγιναν όργανα απάτης, βίας και μωρίας και έχασαν κάθε κύρος. Και το χειρότερο, οι άλλοτε ελεύθεροι πολίτες άρχισαν να επιθυμούν τον ισχυρό άνδρα, ο οποίος θα έβαζε σε τάξη το χάος, που δημιουργούσαν οι χαλασμένες φρένες των ανθρώπων. Όταν ο Έλλην άνθρωπος άρχισε να απεμπολή τις αξίες του, όταν ο μέγας Αλέξανδρος, ο μέγιστος Έλλην του αρχαίου κόσμου, εν πλήρη δυνάμει, θεληματικώς, εκήρυξε τον εαυτό του υιό του Άμμωνος-Διός, μετατρέποντας τους εταίρους σε υπηκόους, ο Ελληνισμός περιήλθε υπό τον ανατολικό πολιτιστικό κανόνα. Όταν και οι μαθητές του Ελληνισμού, οι Ρωμαίοι, διέτρεξαν την ίδια τροχιά και καθιέρωσαν την λατρεία της Ρώμης και του αυτοκράτορος, ως Θεών, ο βρόχος έκλεισε οριστικά και η Ανατολή κατάπιε τη Δύση. Λειτούργησε ένας νόμος υποστροφής και το νεογέννητο άτομο μετετράπη σε υπήκοον, υποχείριο του ομαδισμού ανατολικού τύπου. Σ’ όλη την Αλεξανδρινή εποχή και στη Ρωμαιοκρατία, η αποσάθρωσις και ο εξευτελισμός των αξιών της πρώτης φάσης του Ελληνισμού, κάλπαζε. Ήταν φανερό ότι ο αρχαίος κόσμος, με τα δικά του μέσα δεν μπορούσε να σώσει τις αξίες του. Την απάντηση στο πρόβλημα του αρχαίου κόσμου την έδωσε το πρόσωπο του Ιησού Χριστού.
Ο Ι.Χ. ήταν ένα πρόσωπο το οποίο περιείχε την ανθρώπινη και τη θεία φύση σε μια κατάσταση αρμονικής συλλειτουργίας. Ο Ι.Χ. έγινε η ορατή γέφυρα ανάμεσα στο θείον και το ανθρώπινο. Η πρόσληψις της ανθρωπίνης φύσεως από τον ενσαρκωθέντα Θεό άνοιξε νέες απίστευτες προοπτικές για τον άνθρωπο. Όπως ο Θεός ενσαρκώθηκε, μπορούσε και ο άνθρωπος να θεωθεί. Δηλαδή να μπει σε μια πορεία ομοιώσεως με τον ενσαρκωθέντα Θεό, να λάβει εντός του την Θεία Αγάπη χάρισμα από τον Θεό και με αυτήν την δύναμι να μεταμορφώση τον εαυτό του εσωτερικά και να αρχίση να μεταμορφώνη και τον κόσμο εξωτερικά, αισθανόμενος την παρουσία του Θεού και των ενεργειών του Θεού, με απτό και εμπειρικό τρόπο. Αυτός ο ανθρώπινος τύπος, ο έχων υπόδειγμα τον Ι.Χ., αφού διέσωσε και ολοκλήρωσε τον Ελληνικό ατομικό τύπο, τον ξάνοιξε σε καινούργιες προοπτικές και έφτιαξε τον άνθρωπο της Αγάπης τον συλλειτουργούντα με τον Θεό. Ο καινούργιος αυτός ανθρώπινος τύπος, καταβάλλοντας βαρύτατο τίμημα, αφού συγκρούστηκε μετωπικά με την απολυταρχία, η οποία ήθελε να οικειοποιηθεί το Θείον, εδημιούργησε ένα καινούργιο κοινωνικό υπόδειγμα, συνταράζοντας τον αρχαίο κόσμο. Όταν η Ρωμαϊκή εξουσία κατάλαβε ότι ήταν αδύνατον να ανασχέση την μεγάλη πνευματική επανάσταση την οποία εγκαινίασε ο Ι.Χ., αποφάσισε να την προσλάβη για να διασωθεί. Τότε άρχισαν άλλες μεγάλες περιπέτειες για τον άνθρωπο που απέβλεπε στη θέωση. Ο Θ. Ζιάκας μας περιγράφει αυτές τις περιπέτειες και φθάνει σ’ ένα συμπέρασμα με μεγάλη πρακτική σημασία.
Ο σημερινός κυρίαρχος ατομικός τύπος ανθρώπου, ο οποίος διεμορφώθη στον χώρο που άντλησε την έμπνευσή του από τον Ελληνισμό και τον Ι. Χριστό, έχει μπει στην φάση της αποσυνθέσεως, την οποία προκαλεί ο σχετικισμός, ο οποίος έχει κυριαρχήσει τις τελευταίες δεκαετίες. Ο ατομικός ανθρώπινος τύπος δεν αποτελεί την οριστική απάντηση στο ανθρώπινο πρόβλημα. Γιατί είναι στην πραγματικότητα μεταβατικός τύπος. Έχει την δυνατότητα να εξελιχθεί στον άνθρωπο της Αγάπης, το Πρόσωπο, όπως το ονόμασε η Παράδοσις μας, ο οποίος λαμβάνει από τον Θεό την Χάρι, δηλαδή την Θεία Αγάπη και συλλειτουργεί με τον Θεό. Αν ο ατομικός άνθρωπος αρνηθεί αυτήν την προοπτική, τότε λειτουργεί ένας νόμος υποστροφής. Ο ατομικός άνθρωπος μπαίνει στην σχετικιστική φάση, μετατρέπει τον εαυτό του σε αυτοείδωλον, καταστρέφει τους άλλους ως ατομικές οντότητες, δηλαδή καταστρέφει με τα ίδια του τα χέρια την βάση του πολιτισμού και της κοινωνίας του και γκρεμίζεται στον ομαδισμό ανατολικού τύπου, όπως ακριβώς έγινε στην Ελληνική και τη Ρωμαϊκή αρχαιότητα.Αυτά αποτελούν ένα πολύ γενικό διάγραμμα των επαναστατικών ιδεών του Θ. Ζιάκα, ο οποίος μας δίνει μία μεγάλη σύνθεση των εξελίξεων σε κοινωνικό, ιδεολογικό και ατομικό επίπεδο από την αρχαιότητα ως τις ημέρες μας. Το μόνο που θα μπορούσε να παρατηρήση κανείς, είναι ότι δεν επικεντρώνεται στην ανάπτυξη των δικών του επαναστατικών ιδεών αλλά ασχολείται υπέρμετρα με την συζήτηση απόψεων συγχρόνων και παλαιότερων διανοητών, ίσως γιατί έχει ανάγκη να κλείση τους λογαριασμούς του με το παρελθόν. Όμως έστω κι έτσι ο προβληματισμός ανυψώνεται εξαιρετικά και μπαίνουν οι βάσεις για μία δραστική και προσωπική αντιμετώπιση των προβλημάτων του συγχρόνου ανθρώπου.